نامه نوجوان:
دوچرخه، دوچرخه، آخه تو بگو من چه کار کنم، دلم می‌خواد برای تو، برای خودم، برای دیگران بنویسم، ولی من مسئولیت‌های سنگینی رو قبول کردم و حالا می‌خوام راهنمایی‌ام کنی که چطور از پس همه‌شون بربیام.
من پنجم دبستان امتحان ورودی تیزهوشان دادم و قبول شدم و به همین ترتیب سوم راهنمایی هم در ورودی دبیرستان قبول شدم. مدرسه ما شرایط خوبی داره،اما کارهای مدرسه‌مون روی هم رفته خیلی زیاده؛ تازه فوق‌العاده هم داریم که فوق‌العاده‌ها خیلی خسته‌مان می‌کنن.
علاوه بر این من دو روز در هفته کلاس زبان دارم.
خلاصه سرت رو درد نیارم، تازه کلاس موسیقی هم می‌رم، حالا چی؟ پیانو که به تمرین‌های زیادی احتیاج داره.
علاوه بر این من خبرنگار افتخاری ویژه‌نامه دوچرخه، یعنی شما، هستم و به‌عنوان یک خبرنگار و در ازای کارتی که دریافت کردم، مسئولیت‌هایی را روی دوشم احساس می‌کنم و صد درصد خودم هم علاقه‌مند به انجام این مسئولیت‌ها، مثل خبرنگاری و نوشتن مطلب هستم، اما وقت نمی‌کنم.
علاوه بر همه اینها من خیلی نگران کنکور هستم و استرس دارم، از خودم راضی نیستم، یعنی به نظرم باید خیلی بیشتر از اینها برای کنکور بخونم.
گاهی حتی وقت نمی‌کنم دوچرخه رو بخونم! دلم می‌خواد داستان‌هایی که در ذهن دارم به رشته تحریر دربیارم و بیارمشون روی کاغذ تا از یادم نره و روی هم تلنبار نشه، ولی وقت این را هم ندارم.
همیشه فکر می‌کنم، وقتم داره تلف می‌شه. همیشه به گذشته فکر می‌کنم و عذاب وجدان دارم و غصه گذشته را می‌خورم.
حالا تو بگو من چه کار کنم؟!
پاسخ مشاور:
به کجا چنین شتابان!
نوجوان عزیز، سلام. خسته نباشی از این همه برنامه و فعالیت. نامه‌ات را خواندم و یک دور برنامه‌هایت را مرور کردم. درس خواندن در مدرسه تیزهوشان با حجم زیاد درس‌ها، کلاس زبان با برنامه‌ریزی فشرده، کلاس موسیقی با تمرین‌های لازم، خبرنگاری دوچرخه و چاشنی همه اینها، اضطراب کنکور، احساس اتلاف وقت، عذاب وجدان و... به کجا، چنین شتابان؟ تازه چند برنامه دیگر را که بسیار ضروری و مهم است، ننوشته بودی؛ خواب و اوقات فراغت در حد متعادل. طبیعی است که این همه برنامه، همراه با احساس‌های منفی، خسته‌ات کند. نمی‌دانم تا چه حد این برنامه‌ها، از رفتن به مدرسه تیزهوشان تا کلاس‌های موسیقی و... مورد علاقه و انتخاب خودت بوده، یا پدر و مادر برایت در نظر گرفته‌اند. چون اگر مورد علاقه‌ات نباشد، فشارهای ناشی از آنها برایت بیشتر خواهد بود.
پذیرش مسئولیت از وظیفه‌های هر فردی است. تو هم به عنوان یک دانش‌آموز در برابر حقوقی که از آنها برخوردار می‌شوی، مسئولیت‌هایی داری که در این سن، مهم‌ترین آن، با تأکید بر سلامت جسمی و روانی، درس خواندن است. برای انجام درست این وظیفه‌ها، توجه به شرایط زیر ضروری است:
وجود انگیزه و علاقه کافی، به ویژه انگیزه‌های درونی. منظور از انگیزه‌های درونی، عواملی است که فرد را بدون رقابت، مقایسه و توجه به دیگران، به انجام کارهای مورد علاقه، وا می دارد.
توانایی کافی برای انجام مسئولیت‌ها. همه افراد توانمندند؛ اما از نظر نوع و میزان توانایی‌ها، با یکدیگر تفاوت دارند. تفاوت‌های فردی از اصول پذیرفته شده روان‌شناسی است. بنابر این باید توانایی‌های آدم‌ها را بشناسیم.
برنامه‌ریزی برای تنظیم وقت در انجام فعالیت‌ها. در هر کاری برنامه‌ریزی یکی از عامل‌های ضروری و تأثیرگذار است. بهتر است برنامه‌ریزی را خودت انجام بدهی و اگر نیاز بود با کسی که در این زمینه اطلاع دارد، مشورت کنی. در برنامه‌ریزی، ساعت خواب (8 ساعت) کنار گذاشته می‌شود و نیز ساعت‌هایی برای استراحت رفع خستگی، تغذیه و... بقیه ساعت‌ها، با توجه به حجم و دشواری درس‌ها تقسیم می‌شود. داشتن برنامه و عمل به آن، سبب می‌شود که احساس‌های منفی مانند وقت تلف کردن، عذاب وجدان و... کاهش یابد و از زمان استفاده بهتری کرد.
با برنامه‌ریزی می‌توانی، فعالیت‌هایی را که انجام می‌دهی، بررسی کنی. اگر انجام همه آنها برایت دشوار است، می‌توانی برخی از آنها را به زمان دیگری مثلاً تعطیلات تابستان موکول کنی و یا زمان کمتری را برای آنها اختصاص دهی، مانند کلاس موسیقی یا زبان.
عضی از فعالیت‌های خارج از مدرسه به دلیل اشکال نظام آموزشی ماست. چرا باید برای زبان به کلاس‌های بیرون از مدرسه بروی؟ آن هم در مدرسه تیزهوشان؟ اگر این درس لازم است که هست، باید جزء درس‌هایی باشد که در مدرسه آن را تدریس کنند و وقت دانش‌آموز را خارج از مدرسه نگیرد.
برای برخی از فعالیت‌های مورد علاقه و مفید مثل داستان‌نویسی که در پرورش خلاقیت بسیار مؤثر است، می‌توانی زمانی را در نظر بگیری، چون این کار به یادگیری بهتر درس‌های دیگر هم کمک می‌کند. با توجه به کمبود وقت، می‌توانی خلاصه‌ای از آنها را یادداشت کنی تا فراموش نشود و سر فرصت آنها را تکمیل کنی.
در باره کنکور و اضطراب آن؛ متأسفانه با شیوه برگزاری آن که به شدت رقابتی است، حق داری مضطرب باشی. امیدواریم برای حفظ سلامت نسل جوان، مسئولان امر تجدید نظری درباره آن بکنند. اما دانش‌آموزانی که آهسته و پیوسته و بدون رقابت، درس می‌خوانند، احتمال قبولی شان از کسانی که در سال آخر، شتابان و مضطرب خود را برای کنکور آماده می‌کنند، بیشتر است. بنابر این، برای کنکور هم در برنامه‌ریزی خود، ساعتی را در نظر بگیر.
شیوه درس خواندن، در صرفه‌جویی در وقت، بسیار مؤثر است. حفظ کردن مطلب‌ها، وقت زیادی را می‌طلبد و زودتر فراموش می‌شود. اما فهمیدن و به یاد سپردن، وقت کمتری می‌گیرد و دوام بیشتری دارد. انتخاب شیوه مناسب مطالعه، کمک زیادی به یادگیری بهتر و مؤثرتر می‌کند. نمی‌دانم تو چه‌طور درس می‌خوانی؟
توجه به سلامت جسمی و روانی؛ نکته مهمی که نوجوانان و خانواده‌ها باید به آن توجه کنند، حفظ سلامت جسمی و روانی است. مدرسه رفتن، قبول شدن در دانشگاه و... وقتی امکان‌پذیر است که فرد از سلامت جسمی و روانی برخوردار باشد. برای دستیابی به سلامت،تغذیه مناسب، خواب کافی، استراحت و تفریح متعادل، ضروری است. بی‌توجهی به این عوامل سبب ایجاد فشارهای روانی می‌شود که خود موجب افسردگی، اضطراب، وسواس و... می‌شود. بنابر این با محوریت سلامت جسمی و روانی و عوامل مؤثر برآن، در برنامه‌هایت تجدیدنظر کن تا از آشفتگی و اضطراب رهایی یابی.
